kinderneurologie
Wat is een epidurale bloeding?
Een epidurale bloeding is een bloeding tussen het schedelbot en het harde hersenvlies aan de buitenkant van de hersenen.
Hoe wordt een epidurale bloeding ook wel genoemd?
De term epi betekent bovenop, dura is het medische woord voor het harde hersenvlies. De bloeding zit boven het het harde hersenvlies.
Epiduraal hematoom
Een epidurale bloeding wordt ook wel een epiduraal hematoom genoemd. Hematoom is het medische woord voor een bloeding. Het wordt afgekort tot de letters EDH.
Hoe vaak komt een epidurale bloeding voor bij kinderen?
Het is niet goed bekend hoe vaak een epidurale bloeding voor komt bij kinderen.
Bij één op de zeven kinderen die met hersenletsel in een ziekenhuis terecht komt en waarbij er een scan van de hersenen gemaakt wordt, blijkt er sprake te zijn van een epidurale bloeding. Geschat dat bij een op de 30 tot 50 kinderen met hersenletsel als gevolg van een ongeval er sprake is van een epidurale bloeding.
Bij welke kinderen wordt een epidurale bloeding gezien?
Een epidurale bloeding wordt vaak gezien bij kinderen die een ongeval met letstel van het hoofd hebben doorgemaakt. Een epidurale bloeding kan bij kinderen met problemen van de bloedstolling ook ontstaan na een gering letstel van het hoofd.
Zowel jongens als meisjes kunnen een epidurale bloeding krijgen. Omdat jongens vaker hersenletsel hebben dan meisjes, komt een epidurale bloeding iets vaker bij jongens dan bij meisjes voor.
Wat is de oorzaak van een epidurale bloeding?
Scheuren van een slagader
Een epidurale bloeding ontstaat door een scheur in een slagerader in de ruimte tussen de schedel en het harde hersenvlies aan de buitenkant van de hersenen. Door de scheur in de slagader stroomt er in snel tempo bloed in de ruimte tussen de schedel en het harde hersenvlies (dura). Een epidurale bloeding zit dus niet in de hersenen zelf, maar buiten de hersenen.
De druk in de slagaders is hoog. Door deze hoge druk kan een epidurale bloeding in een rap tempo groter worden.
Arteria meningea media
Bij een groot deel van de kinderen ontstaat de epidurale bloeding door een scheur in een slagader die de arteria meningea media wordt genoemd. De term arteria betekent slagader, meningea betekent hersenvliezen en media betekent in het midden. Dit is een slagader die halverwege de hersenen achter de schedel ter hoogte van de slaap loopt. Het bot van de schedel is ter hoogte van de slaap dunner dan op andere plaatsen. Daarom is deze slagader kwetsbaarder dan andere slagaders.
Scheur van een ader in het schedelbot
Een epidurale bloeding kan ook ontstaan als gevolg van een scheurtje in het schedelbot zelf. In het schedelbot lopen allemaal aders die ook beschadigd kunnen raken en gaan bloeding. Vooral wanneer er een scheur ontstaat een zogenaamde sinus, een grote ader in de hersenen, kan een epidurale bloeding ontstaan. Omdat de druk in de aders laag is, zal deze epidurale bloeding in een langzaam tempo ontstaan en in het algemeen minder problemen veroorzaken.
Rug
Een epidurale bloeding kan ook ontstaan in de ruimte die ligt in de wervels. Dit wordt het wervelkanaal genoemd. In dit wervelkanaal loopt het ruggenmerg. Als gevolg van deze bloeding komen dan niet de hersenen, maar het ruggenmerg in de knel.
Ongeval
Meestal ontstaat een epidurale bloeding door een ongeval waarbij het hoofd betrokken is. Een kinderhoofd is kwetsbaar omdat het relatief groot en zwaar is ten op zichte van het kinderlijf. Een epidurale bloeding zal niet zomaar ontstaan, daarvoor zal een flink letsel van het hoofd nodig zijn.
Bloedingsneiging
Bij kinderen met een verhoogde bloedingsneiging bijvoorbeeld door een stollingsstoornis van het bloed of door het gebruik van bloedontstollende medicijnen kan een geringer letsel van het hoofd al zorgen voor het ontstaan van een epidurale bloeding.
Vaatafwijking
Een klein deel van de epidurale bloedingen bij kinderen wordt veroorzaakt door een vaatafwijking met afwijkende bloedvaatjes die spontaan zijn gaan bloeden in de epidurale ruimte.
Infectie van de hersenen
Zelden ontstaan een epidurale bloeding als gevolg van een infectie in de hersenen. De bloedvaten in het ontstoken hersenweefsel zijn dan zo kwetsbaar dat ze spontaan gaan bloeden en een bloeding veroorzaken die doorloopt tot in de epidurale ruimte.
Wat zijn de verschijnselen van een epidurale bloeding?
Variatie
Een kleine epidurale bloeding hoeft geen verschijnselen te geven.Wanneer het epidurale hematoom groter wordt, gaat het druk uitoefenen op de hersenen waardoor verschijnselen kunnen ontstaan. Dit kan in snel tempo gaan, omdat een epidurale bloeding in snel tempo groter kan worden. Niet alle kinderen hebben dezelfde verschijnselen. De meest voorkomende klachten als gevolg van een epidurale bloeding zijn hoofdpijn, misselijkheid, braken, sufheid, problemen met zien, problemen met praten of met lopen.
Blauwe plek op het hoofd
Vier op de vijf kinderen met een epiduraal hematoom als gevolg van een ongeval heeft een zichtbare blauwe plek op de schedel.
Hoofdpijn
De meeste kinderen met een epidurale bloeding hebben hoofdpijnklachten. De ruimte in de schedel is namelijk beperkt en het bot van de schedel kan niet naar buiten toe uitzetten. Een epidurale bloeding zal ruimte innemen, waardoor de druk in de schedel omhoog gaat. Hoe groter de epidurale bloeding, hoe meer ruimte deze in wil nemen, hoe hoger de druk in de schedel wordt. De verhoogde druk in de schedel veroorzaakt heftige hoofdpijnklachten, die vaak samen gaan met misselijkheid en braken.
Verminderd alert
Door de verhoogde druk in de schedel kunnen kinderen met een epidurale bloeding ook niet meer zo goed reageren op hun omgeving. Ze worden minder aler en slaperig. Bij een ernstige epidurale bloeding kunnen kinderen ook helemaal buiten bewustzijn raken en in coma zijn. Dit is een ernstig teken.
Prikkelbaarheid
Een deel van de kinderen met een epidurale bloeding gedraagt zich heel geprikkeld, ze huilen veel en zijn niet goed te troosten. Vaak bewegen kinderen onrustig en willen ze niet rustig blijven liggen.
Geheugenverlies
Kinderen met een epidurale bloeding hebben vaak een periode van geheugenverlies voor gebeurtenissen die vlak voor het ontstaan van de epidurale bloeding en vlak na het ontstaan van de epidurale bloeding. Dit geheugenverlies wordt amnesie genoemd.
Uitvalsverschijnselen
Een epidurale bloeding zal ruimte innemen in de schedel. Omdat deze ruimte er niet is, zullen de hersenen aan de kant gedrukt worden door de epidurale bloeding. Hierdoor kan een deel van de hersenen niet meer goed functioneren. De functies die geregeld worden door het deel van de hersenen dat samen gedrukt wordt, kunnen uitvallen. Welke klachten hierdoor ontstaan, zal afhangen van welk deel van de hersenen met welke functies samengedrukt gaat worden. Veel voorkomende problemen zijn problemen van wazig zien aan een kant van beide ogen, problemen met praten en slikken, problemen met het bewegen van een arm of been, problemen met het gevoel in het lichaam of problemen met het bewaren van het evenwicht.
Pupilverschil
Een van de kenmerken die kan wijzen op het ontstaan van een epidurale bloeding bij kinderen met een ongeval is het ontstaan van een wijde pupil aan een oog. De pupil is het zwarte rondje in het midden van het oog. Dit is de reden waarom bij kinderen met een ongeval regelmatig naar de pupil wordt gekeken.
Cushing reflex
Als gevolg van de stijging van de druk in de hersenen door de epidurale bloeding gaat de bloeddruk omhoog, de hartslag omlaag en verandert het ademhalingspatroon van wisselend langzaam gevolgd door een periode met heel snel ademen. Deze combinatie aan veranderingen wordt de Cushing reflex genoemd en is een ernstig teken.
Epilepsieaanvallen
De epidurale bloeding kan de hersenen gevoeliger maken voor het ontstaan van epileptische aanval. Er kunnen verschillende soorten epileptische aanvallen optreden. Epilepsie-aanvallen kunnen zowel kort na het ontstaan van de epidurale bloeding voorkomen, maar ze kunnen ook pas enkele weken tot maanden na het doormaken van een epidurale bloeding ontstaan.
Hoe wordt de diagnose epidurale bloeding gesteld?
Verhaal en onderzoek
Op grond van het verhaal van een kind en de bevindingen bij onderzoek kan worden vermoed dat er iets in het hoofd aan de hand is. Er bestaan verschillende aandoeningen die allemaal het zelfde beeld als een epidurale bloeding kunnen geven. Wanneer een kind die een ongeval heeft meegemaakt in snel tempo slaperig wordt en in coma raakt, is een epidurale bloeding als oorzaak van deze probleem erg waarschijnlijk.
CT-scan
Met behulp van een CT-scan kan snel een beeld van de hersenen in de schedel worden verkregen. Op de CT-scan is dan een epidurale bloeding te zien. Een epidurale bloeding heeft een specifieke vorm, als een berg die in de hersenen drukt. Dit wordt convex genoemd.
Een zogenaamde swirl-sign (een donker gedeelte in het witte deel veroorzaakt door de bloeding) wijst vaak op een nog actieve bloeding.
Op de CT-scan kunnen ook breuken in de schedel en andere beschadigingen van de hersenen zoals een subduraal hematoom of een hersenkneuzing worden gezien. Bij een op de twintig epidurale bloedingen zit de bloeding in de achterste schedelgroeve (daar waar de kleine hersenen en de hersenstam liggen).
MRI wervelkolom
Een epidurale bloeding rondom het ruggenmerg is het beste te zien op een MRI-scan van de wervelkolom.
Bloedonderzoek
Wanneer een kind een epidurale bloeding heeft zonder duidelijk aanwijsbare reden, zal vaak bloedonderzoek plaats vinden naar aandoeningen die een gestoorde bloedstolling geven en naar bepaalde stofwisselingsziekten.
Hoe wordt een epidurale bloeding behandeld?
Snel opereren
Een epidurale bloeding als gevolg van een scheur in een slagader, geeft vaak in hoog tempo problemen, slaperigheid en coma. Het is belangrijk om deze kinderen snel te opereren, om zo het overtollige bloed weg te halen en de druk van de hersenen af te halen. Deze operatie wordt uitgevoerd door een neurochirurg. Om bij de bloeding te komen maakt de neurochirurg een luikje in het schedelbot ter hoogte van de plaats van de epidurale bloeding. Na verwijderen van dit luikje kan de neurochirurg de bloeding zien en het bloed afzuigen. Daarna spoort de neurochirurg de scheur in de slagader op en probeert deze bloeding te stoppen.
Afwachten
Een kleine epidurale bloeding die nauwelijks op de hersenen drukt en geen of weinig klachten veroorzaakt, hoeft niet behandeld te worden. Het lichaam is in staat om een kleine bloeding vanzelf in de loop van enkele weken op te ruimen. Het kind met een epidurale bloeding zal wel de eerste dagen goed in de gaten gehouden moeten worden in een ziekenhuis, om te beoordelen of de epidurale bloeding niet groter gaat worden en als nog een behandeling nodig heeft.
Ziekenhuis
Kinderen met een epidurale bloeding zullen goed in de gaten moeten worden gehouden in het ziekenhuis. Afhankelijk van de ernst van de bloeding, zal dit gebeuren op een kinderafdeling of op een kinderintensive care afdeling. Bij kinderen die als gevolg van een epidurale bloeding comateus zijn, kan het nodig zijn om bepaalde lichaamsfuncties te ondersteunen of over te nemen. Zo kan het tijdelijk nodig zijn dat het kind aan de beademingsmachine ligt.
Medicijnen tegen epilepsie
Bij kinderen met epilepsieaanvallen die later dan een week na het ontstaan van de epidurale bloeding ontstaan, worden vaak medicijnen voorgeschreven die nieuwe epilepsieaanvallen kunnen voorkomen.
Fysiotherapie
Met behulp van een fysiotherapeut kunnen de spieren bij krachtsverlies weer getraind worden en kan het kind geleidelijk aan leren zelf weer te kruipen, zitten, staan en lopen.
Logopedie
De logopediste kan allerlei oefeningen geven om het praten en slikken weer te verbeteren. Ook kan ze alternatieve manier van communiceren aanbieden bijvoorbeeld door het communiceren met een plaatjesboek.
Sondevoeding
Bij kinderen met een epidurale bloeding die grote problemen met slikken hebben, kan het tijdelijk nodig zijn om sondevoeding te gaan geven. Dit om complicaties van verslikken zoals een longontsteking te voorkomen.
Ergotherapie
De ergotherapeut kan het kind weer leren om zich zelf te redden. Ook kan de ergotherapeut advies geven over hulpmiddelen die het zelfstandig functioneren weer makkelijker maken. Zo bestaat er aangepast bestek, aangepaste borden en bekers. Een ergotherapeut kan ook advies geven over een geschikte rolstoel.
Revalidatiearts
Een revalidatiearts coördineert de verschillende therapievormen. Tijdens de herstelfase kunnen kinderen allerlei soorten therapie krijgen om het herstel te bevorderen in het revalidatiecentrum.
Begeleiding
Begeleiding van ouders en kinderen van een kind die een subdurale bloeding hebben doormaakt is heel belangrijk. Een maatschappelijk werkende of een psycholoog kunnen begeleiding geven bij het verwerken van besef dat uw kind een subdurale bloeding heeft en de consequenties die dat heeft voor uw kind en voor de rest van het gezin.
Contact met andere ouders
Via het forum van deze site kunt u in contact komen met andere ouders die ook een kind hebben wat een epidurale bloeding heeft doorgemaakt.
Wat betekent een epidurale bloeding voor de toekomst van het kind?
Herstel
In de weken na het ontstaan van de epidurale bloeding zal geleidelijk aan herstel gaan optreden. Bij sommige kinderen gaat het herstel vlot, bij anderen gaat het veel langzamer. Dit hangt ook sterk af van de grootte van de epidurale bloeding, het tijdstip waarop het kind geopereerd is en de andere beschadigingen van de hersenen die het kind tijdens het ongeval heeft opgelopen en de conditie van het kind. Het herstel gaat in de eerste maanden na een epidurale bloeding het snelst, daarna gaat het herstel in een langzamer tempo. Met behulp van therapie en revalidatie zal geprobeerd worden dit herstel zo goed mogelijk te laten verlopen en het kind hier zo goed mogelijk met de beperkingen leren om te gaan.
Restverschijnselen
Het herstel na een epidurale bloeding is lang niet altijd volledig. De herstelmogelijkheden hangen af van de grootte en de plaats van de epidurale bloeding en van de andere hersenbeschadiging die ontstaan zijn tegelijk met de epidurale bloeding. Klachten die twee jaar na het ontstaan van de epidurale bloeding nog aanwezig zijn, zijn meestal blijvend. De restverschijnselen die blijven worden ook wel NAH: niet aangeboren hersenletsel genoemd.
Verkalking van de epidurale bloeding
Bij een deel van de kinderen waarbij de epidurale bloeding niet door middel van een operatie behandeld is, ontstaat er een verkalking op de plaats waar de epidurale bloeding heeft gezeten. Dit wordt in het Engels ossified epidural hematoma (OEH) genoemd. Meestal ontstaat dit al binnen twee maanden na het ontstaan van de epidurale bloeding. Het kan dan alsnog nodig zijn deze verkalking te verwijderen door middel van een operatie,waneer deze verkalking zorgt voor klachten.
Overlijden
Een deel van de kinderen met een ernstige epidurale bloeding heeft dusdanig grote problemen dat zij komen te overlijden als gevolg van de epidurale bloeding. De symptomen van een epidurale bloeding kunnen in een snel tempo toenemen, zodat er onvoldoende tijd is om het kind te kunnen opereren voordat onherstelbare hersenbeschadiging is ontstaan.
Problemen met leren
Een deel van de kinderen die een epidurale bloeding heeft doorgemaakt, houdt als restverschijnsel van de epidurale bloeding problemen met leren, het geheugen, de aandacht en de concentratie over. Ook komen gedragsproblemen als hyperactiviteit en impulsiviteit vaker voor bij kinderen die een epidurale bloeding hebben doorgemaakt. Dit wordt met name ook gezien bij kinderen die naast de epidurale bloeding ook een hersenkneuzing hebben.
Epilepsie
Een deel van de kinderen die een epidurale bloeding hebben doorgemaakt, ontwikkelt op latere leeftijd epilepsie. Er kan jaren zitten tussen het optreden van de epidurale bloeding en het optreden van de eerste epilepsieaanvallen.
Nieuwe epidurale bloeding
De meeste epidurale bloedingen bij kinderen ontstaan als gevolg van een ongeval en niet zonder aanwijsbare reden. Zonder nieuw ongeval zal er geen nieuwe epidurale bloeding ontstaan. Kinderen met een probleem van de bloedstolling kunnen na een relatief eenvoudig letsel al een epidurale bloeding ontwikkelen. Zij blijven dus kwetsbaar voor het ontstaan van nieuwe epidurale bloedingen.
Hebben broertjes en zusjes ook een vergrote kans om een epidurale bloeding te krijgen?
De meeste epidurale bloedingen bij kinderen ontstaan als gevolg van een ongeval. Broertjes en zusjes zullen dan ook geen vergrote kans hebben om zelf ook een epidurale bloeding te krijgen.
Wilt u dit document printen dan kunt u hier een pdf-versie downloaden.
Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. Voor meer informatie zie hier.
Heeft u foto's die bepaalde kenmerken van deze aandoening duidelijk maken en die hier op de website mogen worden geplaatst, dan vernemen wij dit graag.
Links en verwijzingen
www.nah-info.nl/kinderen
(informatie voor kinderen die hersenletsel hebben opgelopen)
www.nvvn.org
(Nederlandse vereniging voor neurochirurgie)
www.knnn.nl
(Kinderneurochirugisch netwerk Nederland)
Referenties
1. Accidental traumatic head injury in infants and young children. Case ME. Brain Pathol. 2008;18:583-9.
2. Cervical epidural hematoma in children: a rare clinical entity. Case report and review of the literature. Fountas KN, Kapsalaki EZ, Robinson JS. Neurosurg Focus. 2006;20:E6.
3. Clinical course of spontaneous spinal epidural haematoma mimicking Guillain-Barré syndrome in a child: a case report and literature review. Cakir E, Karaarslan G, Usul H, Baykal S, Kuzeyli K, Mungan I, Yazar U, Peksoylu B, Aynaci M, Cakir F. Dev Med Child Neurol. 200;46:838-42.
4. Conservative Management of Large Traumatic Supratentorial Epidural Hematoma in the Pediatric Population. Champagne PO, He KX, Mercier C, Weil AG, Crevier L. Pediatr Neurosurg. 2017;52:168-172.
5. Traumatic epidural hematomas in the pediatric population: clinical characteristics and diagnostic pitfalls. Cremonini C, Lewis M, Wong MD, Benjamin ER, Inaba K, Demetriades D. J Pediatr Surg. 2020;55:1773-1778
6. Calcified epidural hematoma after conservative treatment of acute epidural hematoma in the pediatric population: A systematic review. D'Andrea M, Mongardi L, Cultrera F, Fuschillo D, Peraio S, Roblot P, Musio A, Tosatto L, Giordano F. Pediatr Neurosurg. 2022
Laatst bewerkt op: 19 oktober 2022 voorheen: 25 juli 2021, 18 augustus 2015 en 8 augustus 2008
Auteur: JH Schieving
Heeft uw kind nog andere symptomen, laat het ons weten.