Staren

Wat is staren?

Staren is het langerdurend in een bepaalde richting kijken. In het Engels wordt de term staring spells gebruikt.

Hoe wordt staren ook wel genoemd?

Er bestaat geen ander woord voor staren.

Staren als gevolg van een epilepsie aanval
Bij een klein deel van de kinderen is staren het gevolg van het hebben van een epilepsie aanval. Er bestaan verschillende soorten epilepsie aanvallen die kunnen zorgen voor staren. De meeste voorkomende aanval bij kinderen is een absence, de meest voorkomende aanval bij volwassenen is een focale aanval met verminderde gewaarwording.

Hoe vaak komt staren voor bij kinderen?

Het is niet goed bekend hoe vaak staren voorkomt bij kinderen. Het komt regelmatig voor op de kinderleeftijd.
De kans dat er sprake is van staren als gevolg van epilepsie is klein. Deze kans is groter bij kinderen met een autismespectrumstoornis. Staren bij kinderen met een autisme spectrumstoornis is bij een op de 7 kinderen het gevolg van epilepsie en bij 6 van de 7 kinderen kwam het staren niet als gevolg van epilepsie.

Bij wie komt staren voor?

Staren kan zowel op de kinderleeftijd als op volwassen leeftijd voorkomen.
Regelmatig staren wordt vaker gezien bij kinderen die ADD of een autismespectrumstoornis (ASS) hebben.
Zowel jongens als meisjes kunnen staren.

Wat is de oorzaak van het ontstaan van staren?

Dagdromen
De meest voorkomende oorzaak van staren is even dagdromen. Kinderen of volwassenen zijn in hun hoofd ergens over na aan het denken en hebben daardoor geen focus meer op de omgeving, waardoor ze niet door hebben dat ze naar een punt toe staren.

Vol hoofd
Een andere veel voorkomende oorzaak voor staren is een hoofd vol indrukken en informatie waar tijdelijk even geen nieuwe informatie meer bij kan. Hierdoor tuning kinderen even uit, om overprikkeling van de hersenen te voorkomen.

Nadenken
Ook goed moeten nadenken bijvoorbeeld tijdens een test of een proefwerk, kan maken dat kinderen of volwassenen gaan staren.

Epilepsie
Zelden is staren het gevolg van epileptische activiteit in het hoofd. Er bestaan twee soorten epilepsie aanvallen die samen gaan met staren, namelijk de absence en de focale aanval met verminderde gewaarwording. Soms zijn bij kinderen met staren als gevolg van epilepsie subtiele bewegingen te zien, zoals knipperen met de ogen of het maken van smakkende bewegingen met de mond.

Hoe ziet staren bij kinderen eruit?

Naar een punt kijken
Tijdens het staren kijken de kinderen naar een punt. Vaak nemen kinderen niet waar wat er te zien is op dit punt.

Niet reageren op roepen naam
Tijdens het staren kunnen kinderen niet reageren op het roepen van hun naam. Wanneer het staren berust op dagdromen of een vol hoofd zullen kinderen wel weer reageren wanneer ze even aangeraakt worden, kinderen die staren als gevolg van een epilepsieaanval zullen daar ook niet op reageren (tenzij de aanval net weer over is).

Tijdstip van de dag
Staren als gevolg van dagdromen of een vol hoofd wordt het vaakst gezien richting het eind van de dag en komt vaker voor in een rustige en warme omgeving. Staren als gevolg van epilepsie kan op elk moment van de dag voorkomen.

Begin en eind van het staren
Staren als gevolg van epilepsie start vaak van het ene op het andere moment, ook stopt dit staren ook abrupt, waarna kinderen weer normaal reageren. Staren als gevolg van dagdromen of een vol hoofd begint en eindigt vaak meer geleidelijk.

Andere symptomen tijdens het staren
Kinderen die staren als gevolg van dagdromen of een vol hoofd zitten vaak stil tijdens het staren. Kinderen die staren als gevolg van een epilepsie aanval kunnen bijvoorbeeld smakkende bewegingen maken met de mond of met de ogen knipperen, maar dit hoeft niet het geval te zijn.

Na het staren
Na het staren reageren kinderen weer normaal.
Geen hinder
Een groot deel van de kinderen en volwassenen heeft zelf geen last van het staren. Als gevolg van het staren kunnen kinderen informatie gemist hebben.

Hoe wordt de diagnose staren gesteld?

Verhaal en onderzoek
De diagnose staren wordt gesteld op grond van het verhaal van een kind of volwassene. Wanneer er twijfel bestaat wat de oorzaak is van het staren, kan een korte video-opname van het staren heel behulpzaam zijn om goed mee te denken over de oorzaak van het staren. Staren als gevolg van absences kan in de spreekkamer worden opgewekt door kinderen te laten hyperventileren. Het is niet verstandig dit zonder bijzijn van een arts te doen.

Geen ander onderzoek
Vaak zal het niet nodig zijn om ander onderzoek uit te voeren wanneer kinderen last hebben van staren.

Onderzoek kinder- en jeugdpsychiater
Wanneer kinderen regelmatig staren kan het zinvol zijn na te gaan of er sprake kan zijn van ADD of van een autismespectrumstoornis. Deze kinderen hebben naast staren ook nog andere ontwikkelingsproblemen. Een kinder- en jeugdpsychiater kan hier over meedenken.

EEG
Wanneer er verdenking bestaat op epilepsie als gevolg van staren, dan kan een EEG behulpzaam zijn om aan te tonen dat er sprake is van epilepsie en van welke vorm van epilepsie.

Hoe wordt staren behandeld?

Geen behandeling
Meestal is het niet nodig om staren te behandelen, omdat kinderen er zelf geen last van hebben. Het kan heel gezond zijn om af en toe even te dagdromen, mits dit gebeurt in een veilige omgeving.

Zorgen voor ontspanning
Wanneer staren het gevolg is van een vol hoofd, dan kan dit een signaal zijn dat het kind meer ontspanningsmomenten op een dag nodig heeft.

Zorgen voor voldoende slaap
Vermoeidheid kan zorgen voor toename van staren. Zorgen voor voldoende slaap kan zorgen dat kinderen minder staren.

Behandeling epilepsie
Wanneer het staren het gevolg is van epilepsie, kan een behandeling met medicijnen helpen om minder last te hebben van staren als gevolg van epilepsie aanvallen.

Leefregels
Staren in een omgeving waarin aandacht vereist is (zoals in het verkeer of bij spelen op hoogte) kan zorgen voor gevaarlijke situaties. Wanneer kinderen veel staren en dat ook doen in dit soort situaties (wat meestal niet het geval is), dan is het goed om afspraken te maken over deelname aan het verkeer en spelen op hoogte. Voor kinderen met epilepsie gelden bepaalde leefregels.

Wat betekent het hebben van staren voor de toekomst?

Verdwijnen
Bij een deel van de kinderen verdwijnt het staren met het ouder worden, al dan niet met maatregelen zoals zorgen voor voldoende ontspanning en voldoende slapen. Ook over staren als gevolg van een absence kunnen kinderen heen groeien, zodat ze op oudere leeftijd daar geen last meer van hebben.

Levensverwachting
Staren heeft op zich heeft geen invloed op de levensverwachting. Staren in een niet veilige omgeving (zoals in het verkeer) kan wel van invloed zijn op de levensverwachting.

Hebben broertjes of zusjes ook een verhoogde kans om last van staren te krijgen?

Staren is op zich geen erfelijke aandoening. Wanneer staren het gevolg is van epilepsie, zal het van het type epilepsie afhangen of broertjes en zusjes ook een verhoogde kans kunnen hebben om last te krijgen van staren als gevolg van epilepsie aanvallen.

Referenties

Staring Spells: How to Distinguish Epileptic Seizures from Nonepileptic Staring. Kim S, Degrauw T, Berg AT, Koh S. J Child Neurol. 2022;37:738-743
Staring spells in children with autism spectrum disorder: A clinical dilemma. Goenka A, Fonseca LD, Yu SG, George MC, Wong C, Stolfi A, Kumar G. Autism. 2023;27:1407-1416
Staring Spells: An Age-based Approach Toward Differential Diagnosis. Goenka A, Reyes I, Fonseca LD, George MC, Stolfi A, Kumar G.J Child Neurol. 2023;38:64-77

Laatst bijgewerkt: 2 april 2025

Auteur: JH Schieving