kinderneurologie
Wat zijn hoofdschudden?
Hoofdschudden zijn aanvalletjes waarbij kinderen een heen en weer gaande beweging (ja-ja of nee-nee) met hun hoofd maken.
Hoe worden hoofdschudden ook wel genoemd?
Hoofdschudden bij jonge kinderen wordt ook wel head nodding genoemd. Dit is de Engelse term voor hoofdschudden.
Head nodding disease
Er bestaat ook een andere aandoening die veel in Afrika voorkomt die het head nodding disease wordt genoemd. Daar gaat deze informatie folder niet over.
Hoe vaak komen hoofdschudden voor bij kinderen?
Het is niet goed bekend hoe vaak hoofdschudden voor komen bij kinderen. Waarschijnlijk komt het best regelmatig voor, maar lang niet altijd wordt hulp gezocht van een arts. Dit gebeurt vaak alleen bij kinderen met heftige aanvallen of vaak terugkerende aanvallen.
Bij wie komen hoofdschudden voor?
Hoofdschudden komen het meest voor bij jonge kinderen tussen een paar maanden en een paar jaar oud.
Zowel jongens als meisjes kunnen hoofdschudden krijgen.
Wat is de oorzaak van hoofdschudden?
Niet bekend
De oorzaak van hoofdschudden is niet bekend.
Geen epilepsie
Hoofdschudden zijn geen vorm van epilepsie. Ze worden wel nog al eens verward met epilepsie-aanvalletjes.
Een uitzondering hierop is een vorm van hoofdschud-epilepsie die bij kinderen in een deel van Afrika onder de Sahara voorkomt en die veroorzaakt wordt door een infectie met onchocerca volvulus overgebracht door insect en die normaal zorgt voor de ziekte rivierblindheid. In Nederland komt deze infectieziekte niet voor.
Spasmus nutans
Hoofdschudden lijkt veel op een andere onschuldige bewegingsstoornis bij jonge kinderen die spasmus nutans wordt genoemd. Hierbij maken kinderen ook een schuddende beweging met het hoofd, terwijl ze tegelijkertijd een snelle tikkende beweging met hun ogen maken (Nystagmus wordt deze oogbeweging genoemd).
Shuddering attacks
Hoofdschudden kan ook lijkt op een andere onschuldige bewegingsstoornis bij kinderen die shuddering attacks worden genoemd. De beweging bij schuddering attacks is echter sneller dan die bij hoofdschudden en bij shuddering attacks doen ook de schouders en de armen mee. Er zijn kinderen die op jongere leeftijd shuddering attacks hebben gehad en op latere leeftijd te maken krijgen met hoofdschudden.
Stereotypie
Hoofdschudden op wat latere leeftijd kan een vorm van een stereotypie (een gewoontebeweging) zijn.
Essentiele tremor
Er zijn ook artsen die menen dat hoofdschudden net als shuddering attacks een vorm zijn van essentiële tremor op de kinderleeftijd. De meningen zijn daarover nog verdeeld.
Reflux
Er zijn ook dokters die denken dat hoofdschudden te maken heeft met reflux. Het terugstromen van voeding vanuit de maag naar de slokdarm.
Wat zijn de symptomen van hoofdschudden?
Heen en weer gaande beweging van het hoofd
Tijdens het hoofdschudden maken kinderen telkens dezelfde heen en weer gaande beweging met hun hoofd. Het lijkt of ze de hele tijd ja-ja-ja knikken of nee-nee-nee. Sommige kinderen maken ook een schuine beweging tussen ja en nee zeggen in. De beweging is vrij langzaam een tot twee schuddende bewegingen tijdens een seconde.
Geen schokkende oogbewegingen
Kinderen met hoofdschudden maken niet tegelijkertijd ook een heen en weer tikkende beweging met hun ogen. Deze beweging wordt nystagmus genoemd. Wanneer er sprake is van hoofdschudden en van nystagmus wordt gesproken van spasmus nutans.
Duur aanval
De aanvallen duren meestal meerdere seconden.
Frequentie aanvallen
De meeste kinderen hebben meerdere aanvallen per dag.
Normaal bewustzijn
Tijdens een aanval zijn kinderen normaal bij bewustzijn.
Alleen tijdens zitten of staan
Kinderen hebben alleen last van hoofdschudden wanneer ze zitten of wanneer ze staan, maar niet wanneer ze liggen.
Normale ontwikkeling
Kinderen met hoofdschudden ontwikkelen zich helemaal normaal.
Hoe wordt de diagnose hoofdschudden gesteld?
Verhaal en onderzoek
Op grond van het verhaal van een jong kind met kortdurende aanvallen van hoofdschudden dat zich verder normaal ontwikkelt, kan de diagnose hoofdschudden worden gesteld.
Video
Het is erg behulpzaam wanneer het ouders lukt om een aanval te filmen voor de dokter. Meestal vinden de aanvalletjes namelijk niet plaats in de spreekkamer en op die manier kan een kinderneuroloog herkennen dat het om hoofdschudden gaat. Ander onderzoek is dan niet nodig.
EEG
Wanneer hoofdschudden niet herkend worden, dan wordt vaak een EEG gemaakt. Dit EEG is bij kinderen met hoofdschudden helemaal normaal. Er zijn geen epileptiforme afwijkingen te zien.
MRI hersenen
Bij een atypisch verhaal van hoofdschudden, wordt een MRI scan van de hersenen gemaakt om te kijken of er in de hersenen een afwijking wordt gezien die het hoofdschudden kan verklaren.
Hoe worden hoofdschudden behandeld?
Geen behandeling
Aanvallen met hoofdschudden hoeven niet behandeld te worden. De aanvallen verdwijnen spontaan vanzelf. Kinderen ondervinden geen hinder van het hoofdschudden op hun ontwikkeling.
Uitleg
Uitleg over het goedaardige karakter van deze hoofdschudden is heel belangrijk. Veel ouders schrikken van deze aanvalletjes en maken zich zorgen over de ontwikkeling van hun kind. Dat is heel normaal. Goede uitleg dat deze aanvalletjes onschuldig zijn, zijn dus heel belangrijk.
Contact met andere ouders
Via het forum van deze site onder het kopje contact met andere ouders kunnen ouders een oproepje plaatsen om in contact te komen met andere ouders van een kind die hoofdschudden heeft (gehad).
Wat betekent het hebben van hoofdschudden voor de toekomst?
Spontaan verdwijnen
De hoofdschudden verdwijnen spontaan na enige tijd. Dit kan per kind verschillen. Bij de meeste kinderen verdwijnt het hoofdschudden binnen enkele maanden.
Normale ontwikkeling
Het hebben van hoofdschudden heeft geen nadelige invloed op de ontwikkeling. Kinderen ontwikkelen zich helemaal normaal.
Essentiele tremor
Mogelijk krijgt een deel van de kinderen die last heeft gehad van hoofdschudden op latere leeftijd last van een essentiële tremor. De meningen zijn hierover nog verdeeld.
Hebben broertjes en zusjes een vergrote kans op het krijgen van hoofdschudden?
De oorzaak van het ontstaan van hoofdschudden is niet bekend. Wel wordt het iets vaker gezien bij broertjes en zusjes in dezelfde familie.
Wilt u dit document printen dan kunt u hier een pdf-versie downloaden.
Wilt u ook uw verhaal kwijt, dat kan: verhalen kunnen gemaild worden via info@kinderneurologie.eu en zullen daarna zo spoedig mogelijk op de site worden geplaatst. Voor meer informatie zie hier.
Heeft u foto's die bepaalde kenmerken van deze aandoening duidelijk maken en die hier op de website mogen worden geplaatst, dan vernemen wij dit graag.
Referenties
1. Paroxysmal non-epileptic motor events in childhood: a clinical and video-EEG-polymyographic study. Canavese C, Canafoglia L, Costa C, Zibordi F, Zorzi G, Binelli S, Franceschetti S, Nardocci N. Dev Med Child Neurol. 2012;54:334-8
2. Phonic and Motor Stereotypies in Autism Spectrum Disorder: Video Analysis and Neurological Characterization. Lanzarini E, Pruccoli J, Grimandi I, Spadoni C, Angotti M, Pignataro V, Sacrato L, Franzoni E, Parmeggiani A. Brain Sci. 2021;11:431
Auteur: JH Schieving
Laatst bijgewerkt: 7 september 2021 voorheen: 5 januari 2019, 17 juni 2018 en 28 april 2014
Heeft uw kind nog andere symptomen, laat het ons weten.