kinderneurologie
Wat is een Holmes tremor?
Een Holmes tremor is een trillinde beweging, meestal van de hand en de arm die zowel aanwezig is als iemand niets doet met die hand als wanneer iemand een beweging maakt met die hand of de hand een tijdje een bepaalde houding moet houden.
Hoe wordt een Holmes tremor ook wel genoemd?
De tremor is genoemd naar een arts die Holmes heette en die deze tremor beschreven heeft.
Rubrale tremor
Een Holmes tremor wordt ook wel een rubrale tremor genoemd. Tremor is het medische woord voor trillen. De nucleus ruber is een belangrijk onderdeel van de hersenstam. Het bleek dat bij mensen met een Holmes tremor dit gebied in de hersenstam vaak een beschadiging heeft opgelopen. Daarom werd deze tremor rubrale tremor genoemd. In het Engels wordt ook wel de term midbrain tremor gebruikt. Midbrain is de Engelse naam voor het stukje van de hersenstam waarin de nucleus ruber ligt.
Thalamustremor
Een ander woord wat ook wel gebruikt werd voor een Holmes tremor is thalamustremor. De thalamus is ook een belangrijk onderdeel van de hersenen en vaak betrokken bij het ontstaan van de Holmes tremor.
Benedikt syndroom
Soms wordt gesproken van het Benedikt syndroom.
Andere soorten tremor
Het komt niet vaak voor dat een trilling van de hand zowel in rust, bij houding als bij het uitvoeren van een beweging aanwezig is. Trillen wanneer iemand een bepaalde beweging moet volhouden komt vaak voor, dit wordt een houdingstremor genoemd. Deze tremor is weg wanneer iemand de handen in rust heeft en wordt ook niet veel erger wanneer iemand een bepaalde beweging uitvoert. Een andere veelvoorkomende tremor is een tremor in rust zoals gezien wordt bij mensen met de ziekte van Parkinson. Deze verdwijnt wanneer mensen met hun handen gaan bewegen. Tot slot is er nog de zogenaamde intentietremor. Dit is een vorm van trillen waarbij het trillen op zijn ergst is wanneer iemand vlak bij het voorwerp is wat hij/zij wil pakken of aanraken.
Het bijzondere aan een Holmes tremor is dus dat de tremor voortdurend aanwezig is.
Hoe vaak komt een Holmes tremor voor bij kinderen?
Een Holmes tremor komt zeldzaam voor op de kinderleeftijd. Het komt vaker voor op volwassen leeftijd maar ook bij volwassenen komt het niet vaak voor.
Bij wie komt een Holmes tremor voor?
Een Holmes tremor kan op iedere leeftijd ontstaan, vaker bij volwassenen dan bij kinderen. Een Holmes tremor ontstaat wanneer een bepaald gebied in de hersenen beschadigd raakt.
Zowel jongens als meisjes, mannen als vrouwen kunnen een Holmes tremor krijgen.
Wat is de oorzaak van een Holmes tremor?
Beschadiging van de hersenen
Een Holmes tremor ontstaat meestal door een beschadiging van de hersenen. De beschadiging kan zitten in de kleine hersenen, de hersenstam of in de thalamus. Deze gebieden zijn onderling allemaal met elkaar verbonden. Een beschadiging op een plek in een van deze gebieden of hun verbindingen zorgt dan voor het ontstaan van het trillen.
CVA
Een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van een Holmes tremor is een het ontstaan van een herseninfarct of een hersenbloeding in een van bovenstaande gebieden. Dit komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen vandaar dat een Holmes tremor ook vaker bij volwassenen dan bij kinderen voorkomt. Bij kinderen kan er sprake zijn van een vaatmalformatie in een van deze gebieden die dan is gaan bloeden.
Ongeval
Een tweede belangrijke oorzaak is een ongeval waardoor de kleine hersenen, de hersenstam en/of de thalamus beschadigd zijn.
Multiple sclerose
Ook bij kinderen en volwassenen met de aandoening multiple sclerose kan een beschadiging ontstaan in de hersenen, vaak in de hersenstam of in de thalamus die zorgt voor het ontstaan van een Holmes tremor.
Tumor
Een tumor in de kleine hersenen, hersenstam of thalamus kan ook zorgen voor het ontstaan van een Holmes tremor. De tremor kan ook ontstaan als gevolg van een operatie die nodig is voor de behandeling van de tumor.
Abces
Een abces in de hersenen kan net als een tumor ook zorgen voor het ontstaan van een Holmes tremor.
Wat zijn de symptomen van een Holmes tremor?
Langzame beweging
Bij een Holmes tremor trillen de handen en armen in zogenaamd rustig tempo vergeleken met andere soorten tremor. Het tempo van de tremor wordt aangegeven in Herz: het aantal trillingen per seconde. Een Holmes tremor heeft meestal 3 tot 5 trillingen per seconde. Dat wordt dus 3-5 Hz genoemd. Andere tremoren zijn vaak veel sneller.
Grote beweging
Het trillen bij een Holmes tremor is vaak een grote groffe beweging en geen kleine fijne beweging. Het is daarom misschien beter om van schokken te spreken in plaats van trillen. De Holmes tremor wordt vaak omschreven als een tremor met een grote amplitude.
Wisselend ritme
Het ritme van de Holmes tremor kan wisselen, dan gaat de beweging weer wat sneller en dan weer wat langzamer. Het ritme varieert dus. Er wordt dan ook wel gesproken van een irregulaire tremor.
Toename bij bewegen
Het trillen/schokken wordt vaak heftiger wanneer een kind of een volwassene iets wil doen met de arm/hand waar de Holmes tremor aanwezig is. Wanneer een kind of volwassene niets doet met de hand of arm wordt het trillen/schokken rustiger, maar het blijft wel aanwezig.
Meestal aan een kant
De Holmes tremor is meestal aan een hand en arm aanwezig en niet aan twee kanten tegelijkertijd. Dit hangt ook samen met de plaats en de uitgebreidheid van de beschadiging die gezorgd heeft voor het ontstaan van de Holmes tremor.
Niet tegen houden
Kinderen en volwassenen met een Holmes tremor kunnen deze beweging niet tegen houden. De beweging gaat helemaal vanzelf.
Hinderlijk
Kinderen en volwassenen worden vaak erg gehinderd door de Holmes tremor die voortdurend de hele dag door aanwezig is. Eten, drinken, aankleden, spelen en werken zijn lastig als gevolg van de tremor, zeker wanneer deze aanwezig is aan de hand/arm waar kinderen normaal gesproken mee werken.
Slaap
Tijdens het slapen is het trillen meestal niet aanwezig.
Vermoeidheid
Het trillen/schokken wat de hele dag door gaat kost veel energie. Daarom kunnen kinderen en volwassenen met een Holmes tremor zich vermoeid voelen.
Hoe wordt de diagnose Holmes tremor gesteld?
Verhaal
De diagnose Holmes tremor kan worden gesteld aan de hand van het verhaal van de patiënt en de bevindingen bij het lichamelijk onderzoek. Wanneer de tremor zowel in rust als in een bepaalde houding als bij naderen van het doel aanwezig is en een lage frequentie heeft kan gesproken worden van een Holmes tremor.
MRI van de hersenen
Om te kijken wat de oorzaak is van een Holmes tremor zal een MRI scan van de hersenen gemaakt worden. Er zal dan speciaal gekeken worden of er een afwijking te zien is in de kleine hersenen, de hersenstam of in de thalamus die verklaard waarom er een Holmes tremor is ontstaan. Omdat er een aantal weken tot maanden tussen het ontstaan van de hersenbeschadiging en het ontstaan van de Holmes tremor kan zitten, kan de beschadiging van de hersenen dus al een tijd geleden hebben plaats gevonden.
EEG
Wanneer de tremor net ontstaat, wordt soms gedacht dat het schokken een soort epileptische aanval is. Er wordt dan een EEG gemaakt. Op dit EEG worden geen afwijkingen gezien.
PET-scan
Met een speciale PET-scan kan gekeken worden welke delen van de hersenen actief zijn en welke delen minder. Bij mensen met een Holmes tremor valt op dat bepaalde delen van de hersenen ( de zogenaamde nucleus caudatus en het putamen) minder actief zijn dan gebruikelijk. Dit onderzoek zal in de praktijk meestal niet nodig zijn.
Hoe wordt een Holmes tremor behandeld?
Spontaan verbeteren
Het trillen ontstaat vaak een aantal dagen tot weken nadat de hersenbeschadiging is ontstaan. Vaak verbeterd het trillen ook spontaan heel geleidelijk aan in de weken en maanden nadat het trillen is ontstaan. Bij een deel van de mensen wordt de tremor dusdanig minder dat ze er niet heel veel last meer van hebben en er geen andere behandeling voor nodig hebben.
Medicijnen
Vaak wordt geprobeerd om het trillen minder te maken met behulp van medicijnen. Verschillende soorten medicijnen kunnen hiervoor gebruikt worden: propranolol, clonazapam, levodopa, dopamine-agonisten of levetiracetam. Het valt van te voren niet te voorspellen welk medicijn zal gaan werken. Per persoon zal gekeken moeten worden of de voordelen van de medicijnen opwegen tegen de eventuele bijwerkingen van deze medicijnen. Ook combinaties van medicijnen kunnen gebruikt worden. Het is vaak lastig om met behulp van medicijnen te zorgen dat een kind of een volwassene minder last heeft van de tremor.
Ergotherapie
Een ergotherapeut kan kijken hoe een kind of een volwassene ondanks de tremor toch zelf kan eten, drinken, zich aankleden en al wat nog meer nodig is. Door het trillen en schokken is dit vaak lastig. Met behulp van een hulpmiddel kan het ondanks het trillen toch mogelijk zijn om deze handeling uit te voeren.
Oorzaak behandelen
Wanneer het mogelijk is, zal geprobeerd worden om de oorzaak van de Holmes tremor te behandelen in de hoop dat hiermee ook de tremor zal verdwijnen. Bijvoorbeeld wanneer een hersentumor of een abces de oorzaak zijn van de tremor. Dan kan een operatie om de hersentumor of het abces te verwijderen tegelijk ook een behandeling zijn voor de tremor. Dit hoeft niet het geval te zijn. De tremor kan ook blijven bestaan na de operatie of juist verergeren door de operatie.
Operatie
Wanneer medicijnen onvoldoende effect hebben of te veel bijwerkingen hebben, dan bestaat er een mogelijkheid om door middel van een operatie het trillen minder te maken. Er zijn twee operaties mogelijk. Bij de. ene operatie wordt een pacemaker geplaatst in de thalamus in de hersenen. Dit is een gebiedje diep in de hersenen die betrokken is bij het trillen. De pacemaker geeft kleine stroompjes af aan de thalamus waardoor het trillen vaak een stuk verminderd. Zo’n behandeling wordt een thalamusstimulator genoemd.
Bij de andere operatie wordt alleen “een gaatje” gemaakt in de thalamus. Ook hiermee kan het trillen verminderen. Deze operatie heet een thalamotomie.
Begeleiding
Het hebben van een Holmes tremor heeft grote invloed op het dagelijks leven. Allerlei handelingen zijn door het trillen veel moeilijker uit te voeren. Kinderen en volwassenen kunnen hierdoor sombere gevoelens krijgen. Een maatschappelijk werkende of ene psycholoog kan een kind of een volwassene helpen hoe om te gaan met de gedachten en gevoelens die kunnen ontstaan als gevolg van het hebben van deze tremor.
Contact met andere ouders
Door het plaatsen van een oproepje op het forum van deze site kunt u proberen in contact te komen met andere kinderen, ouders en volwassenen die ook een Holmes tremor hebben (gehad).
Wat betekent het hebben van een Holmes tremor voor de toekomst?
Verminderen
Een Holmes tremor kan in de eerste een tot twee jaar ontstaan ook spontaan weer verminderen. Dit valt echter niet door een kind of een volwassene zelf te beïnvloeden.
Blijvend probleem
Klachten die een tot twee jaar na het ontstaan van de Holmes tremor nog aanwezig zijn, blijven vaak aanwezig. Met een behandeling wordt geprobeerd om een kind of een volwassene zo min mogelijk last te laten hebben van de Holmes tremor.
Hebben broertjes en zusjes een vergrote kans op het krijgen van een Holmes tremor?
Een Holmes tremor ontstaat door beschadiging van de hersenen. Meestal gaat het hierbij niet om erfelijke aandoeningen. Broertjes en zusjes hebben dus nauwelijks een verhoogde kans om zelf ook een Holmes tremor te krijgen.
Wilt u dit document printen dan kunt u hier een pdf-versie downloaden.
Referenties
1. Giant middle fossa epidermoid presenting as holmes' tremor syndrome. Menon B, Sasikala P, Agrawal A. J Mov Disord. 2014;7:22-4.
2. Multitarget, dual-electrode deep brain stimulation of the thalamus and subthalamic area for treatment of Holmes' tremor. Kobayashi K, Katayama Y, Oshima H, Watanabe M, Sumi K, Obuchi T, Fukaya C, Yamamoto T. J Neurosurg. 2014;120:1025-32
3. An update on tremors. Zeuner KE, Deuschl G. Curr Opin Neurol. 2012;25:475-82.
Auteur: JH Schieving
Laatst bijgewerkt 7 juli 2014
Heeft uw kind nog andere symptomen, laat het ons weten.